Η είδηση: Ο περιφερειάρχης Αττικής και ο δήμαρχος Αθηναίων συζήτησαν με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας την μετατροπή του χώρου του ΕΑΤ - ΕΣΑ σε μουσείο της Αντίστασης κατά της δικτατορίας 1967-74
Εικόνα 1η: Οδός Πέτρου Κόκκαλη, ώρα 7 το πρωί.
Το αυτοκίνητο με τις συμβατικές πινακίδες περνά τη μεγάλη περίφραξη και μπαίνει σε μια αλάνα χωμάτινη, γκρίζα και σκονισμένη, άδενδρη. Γύρω της σκόρπια κτίρια με σιδερόφρακτα παράθυρα και παραπήγματα. Δεξιά, ένα μονώροφο κτίσμα με τέσσερα – πέντε σκαλοπάτια στην είσοδο. Απέναντι ένα άλλο, μακρύ, σαν παλιά αποθήκη, μπροστά του ένα υπόστεγο με αυτοκίνητα, μοτοσυκλέτες και τζιπ. Αγκαθωτά σύρματα και σανίδες στα ανοίγματα ολούθε. Στο βάθος, ένα ακόμη, διώροφο. Από όλες τις πλευρές ακούγονται βρισιές και βλαστήμιες, ανάκατες με σπαρακτικές κραυγές πόνου και υπόκωφους ήχους. Δίπλα, κολλητά στο πρώτο κτίριο, αυτό που μοιάζει με κεντρικό, ένα μικρό παράπηγμα με πορτέλο από καρφωμένες σανίδες, τόσο δα παραθυράκι φραγμένο με κοτετσόσυρμα, μέσα ένα στενό ξυλοκρέβατο και παράλληλα στον τοίχο πρίζες, πολλές πρίζες, στους λερούς τοίχους: ΕΑΤ - ΕΣΑ, Σεπτέμβριος 1969.
Εικόνα 2η: Λεωφόρος Βασιλίσσης Σοφίας. Δίπλα στο Πάρκο Ελευθερίας, μικρός ανηφορικός παράδρομος. Μπροστά απλώνεται η αλλοτινή αλάνα. Μα ποια αλάνα; Δεντροφυτεμένη, στρωμένη με τσιμεντένια τετράγωνα, από τα χωρίσματά τους να ξεπηδά πράσινη χλόη, παρτέρια παντού με ολόφρεσκο γκαζόν, παγκάκια. Το κεντρικό κτίριο, ναι, αυτό που είχε το «Κελί 0» και καμμιά δεκαριά άλλα σε δύο σειρές, είναι βαμμένο σε χρώμα κρεμ που λίγο ροδίζει. Χαρά Θεού. Κάπου εκεί η μπρούντζινη προτομή του Σπύρου Μουστακλή. Το μικρό παράπηγμα με τις πρίζες δεν υπάρχει. Το ίδιο και άλλα παραπήγματα - κελιά της αλάνας. Απόλυτη μετάλλαξη: ΕΑΤ - ΕΣΑ, Ιούλιος 2019. Το ΕΑΤ - ΕΣΑ του 1969 έχει εξαφανιστεί!
Για πενήντα ολόκληρα χρόνια δεν μπορούσα να πάω. Εκείνη η βαθιά πληγή, εδώ και μισό αιώνα, δεν έχει κλείσει. Ακόμα ακούω τις κραυγές, τα βογκητά, τα χτυπήματα, τους αλαλαγμούς και τα ποδοβολητά των ΕΣΑτζήδων, βλέπω τα αποτρόπαια χαλκοπράσινα πρόσωπα του Θεοφιλογιαννάκου και του Χατζηζήση, βλογιοκομμένα σαν αποφράδες μάσκες. Ήταν τότε που τα κελιά του ΕΑΤ - ΕΣΑ στέναζαν, γεμάτα από τα νιάτα της «Δημοκρατικής Άμυνας», τον Νίκο Κωνσταντόπουλο, τον Ζαν Σταράκη, τον Βίκτωρα Παπαζήση, τον Γιάννη Κομποτιάτη, τον Δημοσθένη Κονάρη, τον Σπύρο Λουκά, τον Μήτσο Κωτσάκη.
ΕΑΤ- ΕΣΑ, το κολαστήριο της Χούντας. ΕΣΑ - Ες Ες, βασανιστές.
Ατελείωτα μερόνυχτα ορθοστασίας, δίψας, αϋπνίας, «πιες το κατρουλιό σου αν διψάς, ρε», άγριο ξέσπασμα βίας των ΕΣΑτζήδων , «εγέρθητι, ρε πούστη» και ξανά ομαδικός ξυλοδαρμός, «μίλα, μωρή πουτάνα, που πήγαινες και με αραπάδες, μίλα γιατί δεν θα βγεις ζωντανή από δω».
Ανθρώπινα σώματα εξουθενωμένα. Μάτια που δεν έβλεπαν πια. Τα βασανιστήρια είχαν όνομα: «Τσάι – πάρτι», «Τσάι – πάρτι – φρυγανιές». Ανάλογα με τη διάρκεια και τη βία. Πού σε πονεί και πού σε σφάζει…
Δεν μίλησα ποτέ γι’ αυτά. Ούτε στα παιδιά. Δεν μπορούσα. Ξαναζώντας το 1975 στη δίκη των βασανιστών στο στρατοδικείο του Ρουφ, είπα πως πρέπει να τα θάψω, πως η κρεατομηχανή του ΕΑΤ - ΕΣΑ δεν πρέπει να υπάρχει στη μνήμη μου. Δεν τα κατάφερα. Και η μετάλλαξη αυτού του τόπου μαρτυρίου στα μαύρα χρόνια της δικτατορίας, η μεταμόρφωσή του σήμερα σε χώρο ευχάριστο, καλλωπισμένο, «κατάλληλο για επετειακές εκδηλώσεις» - άντε και για μια έκθεση φωτογραφιών από τα έκτακτα στρατοδικεία – με γέμισε, πενήντα χρόνια μετά τον ζόφο του 1969, με οργή και βαθιά θλίψη.
Απίστευτο. Μπορεί κανείς να φανταστεί τη Μακρόνησο με παρτέρια, παγκάκια και γκαζόν γύρω από φρεσκοβαμένα κτίρια; Μπορεί να σβήνονται από μαρτυρικούς τόπους τα σημάδια που δεν πρέπει να ξεχνιούνται; Φαντάστηκε κανείς κάτι τέτοιο στα γερμανικά στρατόπεδα συγκέντρωσης; Κάνουν κι εκεί επετειακές επισκέψεις όμως όλο το περιβάλλον, όλοι οι χώροι παραμένουν ανέγγιχτοι.
Είδα, λοιπόν, πριν λίγες ημέρες, πως ο περιφερειάρχης Αττικής και ο δήμαρχος της Αθήνας συνάντησαν τον απερχόμενο Πρόεδρο της Δημοκρατίας και συζήτησαν για την μετατροπή του ΕΑΤ - ΕΣΑ σε «μουσείο για την αντίσταση κατά της δικτατορίας 1967 – 1974».
Τι μουσείο; Είμαστε καλά; Το ΕΑΤ - ΕΣΑ, όπως ήταν τότε, δεν υπάρχει πια. Δεν ξέρω ποιοι «φρόντισαν» γι’ αυτό με τις «ανακαινίσεις» και τον απίστευτο εξωραϊσμό του, την απίστευτη στρέβλωση ενός μαρτυρικού χώρου.
Ποιοι έβαλαν χέρι να σβηστούν σημάδια και μνήμες, αλίμονο. Και τι θα κάνουν ο κ. περιφερειάρχης και ο κ. δήμαρχος; Θα το φέρουν, τάχα, στην τοτινή μορφή του; Θα ευχόμουν να ζούσε ο ηρωικός και αξέχαστος Τάσος Μήνης – «111 μέρες στο EAT - EΣΑ» το βιβλίο του – να τους πει τι είναι να σέβεσαι και να φυλάσσεις τη μνήμη, έστω και ψήγματά της, για την Ιστορία. Έτσι δεν είναι, Σοφία μου;
Πολλοί από τους κρατούμενους του ΕΑΤ - ΕΣΑ έχουν φύγει από τη ζωή. Τη φοβερή κραυγή «φόλα στο σκύλο της ΕΣΑ», που συγκλόνιζε το πανελλήνιο μετά την πτώση της Χούντας, δεν την ξέρουν οι σημερινές νέες γενιές.
Τι μουσείο και πράσινα άλογα τώρα; Ε, Νίκο;