Η ευθύνη μας, ως κοινωνίας, στην πρόκληση της τεχνολογικής επανάστασης
Η Ευρωπαϊκή Ένωση, υπό την πίεση των ΗΠΑ και της Κίνας, φαίνεται να σπεύδει να προσεγγίσει την ορθή στάθμιση των δικαιωμάτων των προσώπων, υπό το πρίσμα της ταχείας εξέλιξης της τεχνολογίας.
Σύμπτωμα της σπουδής αυτής και ο Γενικός Κανονισμός για την προστασία προσωπικών δεδομένων που τέθηκε σε ενιαία ισχύ από 25/5/2018, επιχειρώντας να προστατεύσει την ιδιωτικότητα, χωρίς ωστόσο τα όρια που έθεσε να «δύνανται» να λειτουργήσουν αναδραστικά στην επιδιωκόμενη «ανάπτυξη»...
Σε αυτό το πλαίσιο, η εξέλιξη του ευρωπαϊκού κόσμου συνδέθηκε αλματωδώς με την Τεχνητή Νοημοσύνη, τη μέθοδο blockchain στις συναλλαγές, τα bots του διαδικτύου και τα ψηφιακά νομίσματα.
Κι ενώ ο μέσος άνθρωπος αγωνιά για την καθημερινή του επιβίωση, καλείται, αν όχι να μάθει, σίγουρα να υποστεί τις συνέπειες εφαρμογής των αποτελεσμάτων που η μηχανή παράγει, κατά γενική ομολογία της επιστημονικής κοινότητας των ειδικών της πληροφορικής και των εξελιγμένων μαθηματικών, με τρόπο αδύναμο, ανίσχυρο, σε πλήρη αβεβαιότητα για την ορθότητα και την αυθεντία των συμπερασμάτων.
Σε αυτή τη χρονική στιγμή, με ευθύνη τόσο του προγραμματιστή όσο και του χρήστη, και παρά το γεγονός ότι ουδείς εγγυάται την ασφάλεια, πραγματοποιούνται ηλεκτρονικοί πλειστηριασμοί, λειτουργούν πλατφόρμες ρύθμισης χρεών.
Αν, όμως, εκείνος που αποδέχεται αυτές τις τεχνολογίες που καθορίζουν δικαιώματα και υποχρεώσεις έχει την ευθύνη τήρησης των αρχών της λογοδοσίας και της διαφάνειας, τίθεται το ερώτημα πώς έχουν χρησιμοποιηθεί τα συστήματα αυτά και με ποιο τρόπο έχει γίνει γνωστή στον απλό πολίτη η απόδειξη της ομαλής και αυθεντικής διεξαγωγής της διαδικασίας που κατά περίπτωση τον αφορούσε και έκρινε το αποτέλεσμά του;
Στο πλαίσιο της ευθύνης αυτής, από τη διακινδύνευση αγαθών και δικαιωμάτων, ο τρόπος λειτουργίας των αλγορίθμων είναι επιβεβλημένο να μπορεί να εξηγηθεί κατ' ελάχιστο στον μέσο ελεγκτή.
Εάν υπήρχε ένας τέτοιος ελεγκτής, σε ένα πιθανό πόρισμα ελέγχου, θα έπρεπε να βεβαιώσει ότι τα ανωτέρω λογισμικά συστήματα, των οποίων είμαστε χρήστες, δεν χειραγωγούνται, υπόκεινται στην αρχή της νομιμότητας, της ισότητας, στην αρχή του μη βλάπτειν, στην αρχή της αυτονομίας, της εξηγησιμότητας, της ωφελιμότητας.
Για να είναι αξιόπιστα, θα πρέπει να μπορεί ο μέσος άνθρωπος να εννοήσει τι συμβαίνει. Οι επιστημονικοί σύλλογοι έχουν την ευθύνη και την υποχρέωση να επιμορφώνουν, να επικοινωνούν στην κοινωνία όσα περισσότερα δύνανται σε σχέση με τη χρήση των συστημάτων που έχουν σχέση με τα ατομικά δικαιώματα, όπως το δικαίωμα στην ιδιοκτησία, στην περιουσία.
Είναι γεγονός ότι οι υπολογιστές παράγουν αποτελέσματα με ταχύτητα. Οι άνθρωποι, όμως, και οι επιστήμονες ακόμα περισσότερο, έχουμε την ηθική υποχρέωση της παρέμβασης, αναλαμβάνοντας την επαγγελματική και κοινωνική ευθύνη, προκρίνοντας την ανάγκη για ικανότητα ελέγχου της αξιοπιστίας των συστημάτων.
Η σύγκρουση της ταχύτητας με την ακρίβεια, στο πλαίσιο της ευθύνης μας και του καθήκοντος αληθείας που διέπει τη φύση των νομικών επαγγελμάτων (δικηγόρου, συμβολαιογράφου, δικαστή) είναι μείζον θέμα απασχόλησης της επιστημονικής κοινότητας.
Η ψηφιακή παιδεία και επιμόρφωση των πολιτών δεν συμβαδίζει με την παραπάνω εξέλιξη, αλλά και κανείς από τους έχοντες αξιώματα με λόγο πολιτικής ισχύος δεν επιχειρεί να καταστήσει σαφές πόσο αναγκαία επιβεβλημένο καθήκον των Αρχών είναι να προηγηθεί η εμπέδωση των νέων συστημάτων από τις κοινωνίες.
Η πρόσκληση σε λογοδοσία και διαφάνεια των αποδεκτών εκείνων των τεχνολογιών που θα επηρεάσουν βλαπτικά τα ατομικά δικαιώματα και τις ελευθερίες στο μνημονιακό περιβάλλον της δικής μας χώρας είναι καθήκον μας.
Αξιοσημείωτο είναι ότι ήδη μελετάται το νέο Νομοθετικό πλαίσιο που θα στηρίξει ένα blockchain σύστημα συναλλαγών που θα εξυπηρετεί τις τράπεζες και τους δικαστικούς κλητήρες, σύμφωνα με δημοσίευμα του από Ιανουαρίου–Φεβρουαρίου 2019 γαλλικού περιοδικού «Νοtaires vie professionelle».
Η υλοποίηση των παραπάνω βουλήσεων προϋποθέτει τη συναίνεση και τη συμμετοχή των επιστημόνων του νομικού κόσμου, οι οποίοι οφείλουν να καταστήσουν σαφές, πριν από οποιαδήποτε σύμπραξη, ότι κάθε είδους τέτοια εξέλιξη θα πρέπει να συνοδεύεται από την πρόβλεψη των επιπτώσεων στα ανθρώπινα δικαιώματα και να εμπεριέχει τον σχεδιασμό των συνεπειών σε αυτά. Κάθε τι «νέο» οφείλει να είναι εξηγήσιμο.
Είναι αλήθεια πως κάποτε οι άνθρωποι πίστευαν ότι η αυθεντία προέρχεται από θεϊκούς νόμους και συνεπώς θεωρούσαν ιερούς τους λόγους του θεού και όχι την ανθρώπινη ελευθερία (Μεσαίωνας). Τους τελευταίους αιώνες, όμως, η αυθεντία μεταφέρθηκε από τους θεούς στους ανθρώπους και στη σύγχρονη εποχή επιχειρείται η αυθεντία να μεταφερθεί από τους ανθρώπους ξανά... Αυτήν τη φορά στους αλγόριθμους...
Οι μηχανές, όμως, δεν έχουν συνείδηση κι αν η επερχόμενη τεχνολογική επανάσταση καταφέρει να επιβάλει την αυθεντία των αλγορίθμων των Μεγάλων Δεδομένων, τότε θα γίνουμε μάρτυρες της ανατροπής στις ατομικές ελευθερίες και τα δικαιώματα, μέσα σε υπόγειες αθέατες διαδρομές, ως «φυσική» εξέλιξη ...
Είναι χρέος μας, ως κοινωνία ελεύθερων πολιτών, να αρνηθούμε τη χειραγώγηση, την οικονομική εξόντωση και την εξαφάνιση
Σε Πλεύση Ελευθερίας
Μάρτιος 2019
Έλενα Καραγεωργοπούλου
*Συμβολαιογραφικός Σύλλογος Εφετείων Αθηνών Πειραιώς Αιγαίου και Δωδεκανήσου.
